Onderwijsconcept proeftuin kleuters slaat aan

Naadloos aansluiten bij de onderwijs- en ondersteuningsbehoefte van kinderen met autisme en problematisch gedrag? Een uitdaging. Er komt zo veel bij kijken, dat leerkrachten door de bomen het bos niet zien. In proeftuin Lichtenbeek is geëxperimenteerd met een nieuwe aanpak. Nu ligt er een concept waar De Onderwijsspecialisten mee verder kan.  

Uitdaging

Ooit waren ze er: aparte (structuur)klassen, waar kinderen met ASS en een communicatief verstandelijke beperking individuele begeleiding kregen. Inmiddels zitten kinderen met autisme in de reguliere klassen van De Onderwijsspecialisten. Leerkrachten proberen er tegemoet te komen aan de onderwijs- en ondersteuningsbehoefte van ieder kind. Maar het blijkt lastig adequaat te handelen.

Frustratie in de klas

‘Toen we voor het eerst meekeken in de kleuterklassen van Lichtenbeek, zagen we een hoop frustratie. Zowel bij de leerkrachten als de kinderen’, vertelt gedragscoach Silke Polman van het Kennisteam Autisme. ‘Sommige kleuters weigerden aan het werk te gaan. Andere vertoonden excessief gedrag. Het bleek complex om aan leren toe te komen, met kinderen die naast een verstandelijke beperking vaak ook een disharmonisch profiel hebben.’

De juiste randvoorwaarden creëren

Silke en de betrokken collega’s van Lichtenbeek stelden de ontwikkeling van het kind centraal. ‘Vandaaruit onderzochten we hoe we de klassen anders konden organiseren. Het gaat erom de juiste randvoorwaarden te creëren, zodat kinderen weten wat de bedoeling is en zin hebben om mee te doen.’ De inrichting van de lokalen werd aangepast, met aantrekkelijke en betekenisvolle hoeken zoals een leeshoek, bouwhoek en beweeghoek. Er kwam een aanpak voor kringactiviteiten. En voor elk kind een dagritmesysteem op maat. Logopedist Petra Roelofs introduceerde communicatiekaarten met pictogrammen: ‘Ondersteunende communicatie is heel belangrijk in het contact met niet- of slechtsprekende kinderen. Het geeft het kind autonomie. Bovendien is het de sleutel tot ander gedrag .’

Het kind in beeld

Een andere noodzakelijk ingreep is de (her)introductie van het multidisciplinair overleg (MDO). ‘De leerkracht zit nu met verschillende professionals rond de tafel’, legt Silke uit. ‘Samen schetsen ze een integraal beeld van ieder kind én van de totale groep; de leerkracht hoeft niet meer zelf de puzzel te leggen. Dat sluit ook veel beter aan bij onze visie. Een kind is immers niet op te delen in hokjes; het gaat om het totaalplaatje. Bovendien brengen we door het MDO de leerkracht meer in stelling. Vanuit overzicht kan hij of zij veel beter de regie voeren.’

Vanuit professionele nieuwsgierigheid

De resultaten zijn veelbelovend. ‘We zien dat de communicatie sterk is verbeterd en kinderen grotere stappen in hun ontwikkeling zetten’, merkt Petra op. Ook bij de professionals is een kentering zichtbaar. Silke: ‘Mooi hoe hun hulpverlegenheid is omgeslagen in professionele nieuwsgierigheid. Als voorheen een kind er bijvoorbeeld steeds een punt van maakte in het ballenbad te mogen, werd het bad vermeden of verboden. Nu gaat het om de vraag: wat zit er achter die behoefte en hoe gaan we daarmee om?’

Aan het begin

De komende maanden werkt het team van de proeftuin aan een plan en planning om de opgedane kennis en ervaringen te borgen in een onderwijsconcept en meer (kleuter)klassen te coachen. Petra: ‘We zijn trots dat dit een plek krijgt in onze organisatie. Met deze proeftuin is het zaadje geplant. Nu is het tijd voor groei!’